Omuz Anatomisi ve Biyomekaniği

Omuz eklemi, vücudumuzun en hareketli eklemidir. Günlük yaşamda saçımızı taramaktan arkamıza uzanmaya, spor yapmaktan çocuğumuzu kucağa almaya kadar pek çok harekette görev alır.

Omuzda 3 ana eklem vardır:

• Glenohumeral eklem (kol kemiği ile kürek kemiği arasındaki ana eklem)

• Akromioklaviküler eklem (kürek kemiği ile köprücük kemiği arası)

• Skapulotorasik eklem (kürek kemiği ile göğüs kafesi arası kayma hareketi)

Omuz ekleminin geniş hareket kabiliyetini sağlayan en önemli yapılar kas ve tendonlardır. Özellikle 'rotator manşet' denilen 4 kasın tendonları omuzu adeta bir çuval gibi sararak hem hareketi hem de eklem stabilitesini sağlar.

Omuz hareket ederken kürek kemiği de ona eşlik eder. Örneğin, kolunuzu 180° yukarı kaldırabilmeniz için sadece omuz eklemi değil, kürek kemiği de devreye girer. Bu uyuma skapulohumeral ritim denir.

                                        
Aşırı yüklenmeler, yaşlanmaya bağlı tendon yıpranmaları veya travmalar sonucunda omuzda ağrı, sıkışma (impingement), kireçlenme ya da tendon yırtıkları gelişebilir.

 Kısacası: Omuz çok hareketli ama aynı zamanda hassas bir yapıdır. Sağlıklı kalması için doğru kullanım, egzersiz ve gerektiğinde tıbbi destek önemlidir.

Omuz Eklem Kompleksi

1. Glenohumeral eklem: Humerus başı ile glenoid fossa arasında, top-yuva tarzı bir eklemdir. Yüzey uyumsuzluğu labrum ile dengelenir.
2. Akromioklaviküler eklem: Stabilite esas olarak bağlar tarafından sağlanır.
3. Sternoklaviküler eklem: Klavikulanın üç boyutlu hareketine izin vererek skapula rotasyonunu mümkün kılar.
4. Skapulotorasik eklem: Omuz kuşağı hareketleri için fonksiyonel bir kayma yüzeyi oluşturur.

Rotator Manşet

Kaslar: Supraspinatus, Infraspinatus, Teres minor, Subscapularis.
Fonksiyon: Eklem kapsülünü güçlendirir, humerus başını glenoid içinde merkezler, deltoid ile uyumlu çalışarak elevasyonu mümkün kılar.

Omuz Biyomekaniği

Hareket Planları:
   

• Fleksiyon: Sagittal düzlemde.
• Abduksiyon: Koronal düzlemde, dış rotasyonla birlikte.
• Nötral elevasyon: Skapular planda (~30° anterior).

Skapulohumeral ritmi ortalama: 2:1 (her 2° glenohumeral harekete karşılık 1° skapular hareket).

Rotasyon merkezi: İlk 30° elevasyonda humerus başında 3 mm’lik kayma gösterilmiştir. Humerus başı–glenoid ilişkisi labrum tarafından stabilize edilir.

Omuz Yüklenmeleri

- Deltoid: Elevasyonda başlangıçta makaslama kuvveti yüksek, 60°’den sonra kompresyon kuvveti baskın.
- Rotator manşet: Deltoidin yukarı yönlü kuvvetine karşı kaudal yönde çekiş ile stabilite sağlar.
- En çok kullanılan kol pozisyonu 45° abduksiyondur; bu açı rotator manşet üzerine makaslama kuvveti bindirerek impingement riskini artırır.

Kas Grupları

1. Yüzeyel grup: Deltoid, pektoralis majör (klaviküler parça), korakobrakialis, biseps uzun başı.

2. Derin grup: Rotator manşet kasları → rotasyon + stabilizasyon.

3. Periferik grup: Pektoralis majör (sternal parça), latissimus dorsi → zararlı ve adduksiyon.